هذیان ها از علائم برخی اختلالات روانی مثل اسکیزوفرنی، اختلال هذیانی، اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال اسکیزوفرنی هستند. از سوی دیگر، توهمات بیشتر در افرادی که اسکیزوفرنی یا اختلال روان پریشی دارند ظهور می کند.
هذیان
هذیان باورهای نادرست و اشتباهی هستند که معمولا با سوء تعبیر از ادراکات و تجربیات همراه هستند. محتوای این هذیان ها می تواند شامل طیفی از موضوعات (به عنوان مثال موضوعات گزندی، ارجاعی، جسمانی، مذهبی، و یا بزرگنمایانه) باشد.
هذیان گزندی شایع ترین نوع است. در این نوع هذیان، فرد باور دارد که وی عذاب می بیند، دنبالش می کنند، فریب می خورد، جاسوسی وی را می کنند، و یا تمسخر می شود. هذیان های ارجاعی نیز شایع هستند. در این نوع هذیان فرد فکر می کند که برخی حرکات خاص، نظرات، قسمت هایی از کتاب ها، روزنامه ها، متن ترانه، و یا دیگر نشانه های زیست محیطی مستقیما به وی و زندگی اش اشاره دارند.
برخی اوقات تمایز قائل شدن بین یک هذیان یا یک ایده قوی بسیار سخت است و علیرغم شواهد متناقض روشن در مورد صحت آن تا حدودی به میزان اعتقادی وابسته است که آن باور بر اساس آن بنیان گذاشته شده است.
اگرچه هذیان های عجیب و غریب به طور بخصوصی یکی از ویژگی های اسکیزوفرنی هستند، تعیین عجیب و غریب بودن آن گاهی اوقات می تواند مشکل باشد، بخصوص در فرهنگ های متفاوت این امر صادق است. هذیان موقعی عجیب جلوه می کنند که آنها به طور واضح غیر محتمل هستند، قابل فهم نیستند، و از تجربیات زندگی معمول سرچشمه نمی گیرند. برای مثال، هذیان اعتقادات شخصی است که بر اساس آن شخصی غریبه یکی از اعضای بدن وی را برداشته ان را با عضو بدن شخص دیگری جایگزین کرده است بدون اینکه ردی از زخم بر جای بگذارد. هذیان هایی که به طور کل فقدان کنترل بر ذهن یا بدن را بیان میدارند عجیب به نظر می رسند. این نوع هذیان ها شامل باور شخص به اعتقاداتش است که از کنترل وی خارج شده اند (عقب نشینی فکری)، یا اینکه فکر های عجیب و غریب به ذهن وی هجوم می آورند (تزریق فکری)، و یا اینکه از سوی نیرویی خارجی بدن یا اعمال وی بر به حرکت واداشته می شوند یا کنترل میشوند (هذیان های کنترلی).
توهمات
توهمات در ارتباط با حواس پنجگانه ما رخ میدهند (برای مثال حواس شنوایی، بینایی، بویایی، چشایی، و لامسه). توهمات شنوایی شایعترین نوع به شمار می روند. توهمات شنوایی معمولا به شکل صداهایی آشنا یا نا آشنا تجربه می شوند، که میتوان آنها را از تفکرات خود فرد جدا کرد.
توهمات باید در در چارچوب حسی روشن و واضح رخ دهند. این توهمات در شرایطی رخ می دهند که ما به خواب می رویم و یا موقعی که داریم از خواب بلند می شویم. همچنین می توانند در شرایط کاملا معمولی نیز رخ دهند.
تجربیات مجزا از شنیدن نام خود یا تجربیاتی که فاقد کیفیت درک بیانی است (مانند زمزمه در سر فرد) نباید به عنوان علائم اسکیزوفرنی یا اختلال روان پریشی در نظر گرفته شوند.
توهمات ممکن است بخش معمول تجربیات مذهبی در برخی فرهنگ ها باشد. برخی انواع خاص توهمات شنوایی (یعنی مکالمه ی دو صدا یا بیشتر با شخص یا صداهایی که مواردی را به ذهن یا رفتار آن شخص القا می کنند) را می توان ویژگی های بخصوص اسکیزوفرنی دانست.
نویسنده: علی فراهانی