نوجوانی دوره ای از رشد است که با تغییرات عمده جسمانی، شناختی، روانی و رفتاری همراه است. تحولات در لایه جسمانی کاملاً محسوس و مشهود است به همین علت والدین متناسب با آن رفتار می کنند اما تغییراتی که در فرایند فکری و روانی نوجوانان اتفاق می افتد محسوس نیست و والدین اصرار دارند طبق همان روشی که در دوران کودکی فرزندشان به کار می بردند با نوجوان برخورد کنند که این باعث می شود تعاملات خانوادگی تحت تأثیر قرار گرفته و شکل جدیدی به خود بگیرد. به این صورت که نوجوانان و والدین از هم فاصله می گیرند و نوجوان شروع به جستجوی استقلال به عنوان یک نیاز اساسی خود نموده و در این راستا با ارزش ها و محدودیت های ایجاد شده توسط خانواده به چالش می پردازد به این معنی که وی تمایل به ابراز عقاید و عملی کردن خواسته هایی دارد که اغلب با نظرات والدین همسو نیست که این مسئله منجر به تعارض در خانواده شده و درگیری هایی را ایجاد می نماید.
البته تعارض جزئی از روابط والدین- نوجوان است و اگر پدر و مادر با تعارضی که در این روابط ایجاد می شود به طریق درستی برخورد کرده و درک جدیدی از شرایط عاطفی و فکری نوجوان داشته باشند به رشد و بهبود رابطه والد- فرزندی و تکامل شخصیت نوجوان می انجامد. اما اگر طرفین درگیر در تعارض، واکنش های هیجانی و نامناسب نشان دهند، باعث از هم پاشیده شدن روابط و نتایج زیان بار می شود.
در این میان یکی از مهم ترین مهارت ها برای مدیریت تعارضات و برخورد مفید و اثربخش با نوجوانان، برخورداری از هوش هیجانی می باشد. هوش هیجانی دربرگیرنده مجموعه ای از مهارت ها و استعدادهایی ست که توانایی فرد را در رویارویی با فشارهاو شرایط محیطی به طور موفقیت آمیزی افزایش می دهد و با کنترل و مدیریت مطلوب هیجانات می تواند از پدید آمدن بسیاری مشکلات در روابط جلوگیری کند. همان گونه که از ماسک اکسیژن در مواقع بحرانی استفاده می شود اگر ابتدا والدین نیز به عنوان الگو هنگام تعارض و درگیری با نوجوان خود، ماسک اکسیژن را به صورت خود بزنند به این معنی که بتوانند هیجانات و خشم خود را مدیریت کرده و به نحوی ابراز کنند که به روابط شان آسیب نزند این پیام را به او انتقال می دهند که می توان احساسات و تعارضات را ابراز و مدیریت کرد. لازم به ذکر است والدین برای مدیریت هیجاناتی نظیر خشم در برخورد با فرزند خود باید از میزان و شدت احساس خود آگاه باشند یعنی اگر عصبانیت در حدی ست که از پیام های تحقیر آمیز و سرزنش کننده پرهیز کنند و به یکدیگر گوش دهند می توانند به صحبت منطقی ادامه دهند اما اگر به قدری خشمگین باشند که احساس کنند ممکن است صحبتی کنند یا رفتاری از آنان سربزند که به رابطه آسیب بزند در این صورت بهتر است محل را ترک کنند و هر زمان که احساس کردند آرام شده اند و می توانند خوب فکر کنند و عمل کنند، به گفتگو و حل مسئله اقدام نمایند. قطعا پدر و مادر، تک تک یا هر دو با هم بزرگترین فرصت را دارند تا مهارت شناخت و مدیریت هیجانات را در فرزندشان پرورش دهند بدین منظور لازم است به عنوان مهم ترین الگوی فرزندان این مهارت اکتسابی و مهم را در خود تقویت نمایند.
نویسنده: آمنه اصغری