| از میان عادت‌های عصبی، ناخن جویدن معمول‌ترین آنهاست که در صورت عدم درمان، احتمال ادامه آن از کودکی به دوران نوجوانی و بزرگسالی نیز وجود دارد. این عادت تا ۱۰ سالگی به اوج خود می رسد. همچنین بیشترین میزان ناخن جویدن در پسران ۱۴ ،۱۳ ساله است. ناخن جویدن در دختران حدود ۱۱ سالگی به بیشترین حد خود می رسد. تقریباً ۲۰ درصد نوجوانان کماکان درگیر این مشکل هستند و ۱۰،۲۰ درصد این عده نیز تا بزرگسالی این عادت را دارند |
معمولاً در سه صورت ناخن جویدن را در کودکان مشاهده میکنیم:
۱- هنگامی که کودک مضطرب است و با این عمل کودک سعی می کند از میزان استرس خود بکاهد.
۲- هنگامی که کودک در موقعیتهای هیجانی قرار گرفته است.
۳-هنگامی که کودک این رفتار را از دیگران الگوبرداری می کند .
*در کودکان مضطرب ناخن جویدن بسیار شایع است.
*علاوه بر بررسی رفتار کودک، بر رفتار والدین او نیز باید تمرکزکرد. زیرا عامل اصلی این رفتار، ممکن است عملکرد والدین و اطرافیان باشد.
*از مهم ترین دلایل ناخن جویدن در کودکان، توجهات (منفی/ مثبت) والدین است. معمولاً والدین کودک را مرتباً به خاطر این عمل سرزنش میکنند، یا او را تنبیه میکنند و گاهی نیز با محبت و توجه زیاد از او میخواهند که این کار را انجام ندهد.
* هیچگاه کودک را بخاطر ناخن جویدن دعوا نکنید بلکه توجه او را از جویدن ناخن دور کنید. کودک باید احساس خوبی نسبت به خود پیدا کند.شرمنده کردن سرزنش، تحقیر، تهدید و تنبیه کودک هیچ اثری درمانی ندارد بلکه عادت را تشدید می کند
*بیتوجهی (حذف توجه مثبت و منفی) بهترین وسیله جهت خاموشی آن است.
*مشغول نگه داشتن کودک نیز نقش مهمی در ازبین رفتن ناخن جویدن دارد. به این صورت که دست کودک را غیر مستقیم از دهانش جدا کرده و مشغول کار دیگری، مثلاً خاله بازی می کنیم .
* می توان از ناخن آسیب دیده کودک تصویری تهیه کرد و وضعیت آن را با ناخن سالم مقایسه کرد.
*روش های خاص ریلکسیشن می تواند کمک کننده باشد زیرا ممکن است به کاهش اضطراب کودک کمک کند.
*کودک را تشویق کنید در مجلات، تصویر دست های زیبا را جست وجو کند یا روی کتاب یا آینه بچسباند تا مرتب تصویر این دست ها را با دست های خود مقایسه کند.
*شناسایی مکان و زمانی که رفتار ناخن جویدن در کودک بیشتر می شود نیز می تواند کمک کننده باشد.به عنوان مثال، شاید کودک با ایجاد موقعیت های خاص به ناخن جویدن می پردازد. این حالت را که در او استرس ایجاد می کند شناسایی و کاری کنید که در موقعیت های استرس زا قرار نگیرد. اگر کودک هنگام تماشای برنامه تلویزیونی ناخن می جود، شیئی به دست او بدهید تا سرش گرم شود.
*اگر فرزند شما دختر است به او لاک یا دستکش هدیه کنید تا با استفاده از آن جویدن ناخن را فراموش کند. اگر پسر است به او ناخن گیر یا ذره بین بدهید تا با استفاده از آن به آسیبی که به ناخن و اطراف آن رسانده است، توجه کند و ناخن های خود را کوتاه کند.
* کوتاه کردن ناخن های بلند به کودکان در زمینه ترک این عادت بسیار کمک می کند.
پاشیدن فلفل یا مالیدن مواد تلخ به انگشتان و ناخن و لاک های تلخ کاربردی در درمان این مشکل ندارد .
نویسنده: مژگان شوشتری
| اختلال های یادگیری( LD)زمانی تشخیص داده می شوند که پیشرفت فرد در آزمون های استاندارد شده ی فردی برای خواندن، ریاضیات و بیان نوشتاری پایین تر از سطح سنی، هوشی و تحصیلی مورد انتظار باشد. |
دانش آموزان LD اغلب در شروع کارها مشکل دارند و همچنین در حین کار مرتب به دنبال کاغذ، مداد، ماشین حساب یا سایر وسایل خود می گردند که این مسئله تاثیر نامطلوبی بر تمرکز آنها دارد. یک اتاق یا محل کار که به خوبی نورپردازی شده باشد و مجموعه ای آماده از وسایلی که بیشتر اوقات مورد استفاده دانش آموز است به او کمک خواهد کرد اکثر تکالیف را به موقع و در زمان کمتری انجام دهد.هنگام مهیا کردن چنین مکانی در نظر داشته باشید بسیاری از کودکان LDبا حرکت یا صدای پس زمینه، حواس شان پرت می شود. همچنین به یاد داشته باشید در هر صورت آنها باز هم به کمک و نظارت شما بر تکالیف‌شان احتیاج دارند.
هیچ مکانی بدون یک تقویم زمانی با جای خالی مناسب برای ثبت فعالیت ها، تکالیف و سایر موارد مربوط به مدرسه، کامل نخواهد بود. در مراحل اولیه سازماندهی به امور کودک، شاید برنامه ریزی و ثبت موارد در این تقویم یکی از کارهای اصلی والدین باشد (اگر خود دانش آموز نتواند به خاطر بسپارد باید چه زمانی چه کاری را انجام دهد). یک مادر باتجربه می گوید «نکته مهم این است که کودک را عادت دهید به این تقویم نگاه کند و هر شب موارد آن را چک کند تا ببیند فردا چه کارهایی باید انجام دهد یا چه فعالیت هایی در مدرسه قرار است انجام شود و همچنین بررسی کند آیا در طول هفته کار یا تکلیفی هست که نیاز به آمادگی قبلی داشته باشد. فکر نکنید فرزندتان خودش خواهد دانست که یک تکلیف یا پروژه چقدر زمان می برد زیرا کودکان LD به شدت در برآورد وقت و زمان‌بندی کارها مشکل دارند.» اما بعدا خود دانش آموز می تواند تکالیف و فعالیت ها را وارد تقویم کند. وقتی که کودکان با چنین تقویم هایی کار کنند و مزایای آن را به طور ملموس حس کرده و ببینند که با استفاده از تقویم چقدر تکالیف و فعالیت های شان منظم و راحت تر شده مسئولیت بیشتری در مورد مدیریت زمان و اداره این تقویم بر عهده خواهند گرفت.
همچنین کودکان LD در کارها و روال های عادی و تکراری خیلی بهتر عمل می کنند و استفاده از برنامه های قابل پیش بینی غذایی، تفریحی، درسی و استراحتی بیشترین نفع را برای آنان خواهد داشت. والدین باید علاوه بر اینکه در خانه به کودک در مدیریت زمان کمک می کنند به معلمین نیز اطلاع دهند که دانش آموزان LD برای اینکه بتوانند کارها و فعالیتهای لازم را در مدرسه به موقع انجام دهند به کمک نیاز دارند. توجه داشته باشید که برخی دانش آموزان به محرک های دیداری بهتر از محرک های کلامی واکنش نشان می دهند. مثلا چسباندن عکس سگ و عکس سطل زباله روی در یخچال می تواند به آنها یادآوری کند که امروز به پیاده روی بردن سگ و بیرون گذاشتن زباله ها وظیفه آنهاست. همچنین تصاویر ورزش کردن، غذا خوردن، فرمول های ریاضی، تلویزیون، ساعت، تخت خواب و … نیز می تواند به کودک کمک کند که زمان پس از مدرسه خود را بهتر مدیریت کند.
بسیاری از کودکان LD در توالی ها مشکل دارند، یعنی کنار هم گذاشتن اطلاعات در یک ترتیب معنادار و منطقی برایشان دشوار است. در نتیجه اغلب نمی توانند کارها و تکالیف را به قسمت های کوچک تر تقسیم کنند و بفهمند کدام قسمت را باید اول انجام دهند. این مسئله هم در مورد تکالیف مدرسه و هم در مورد کارهای خانه صدق می کند. مادری می گوید «نمی توانید به این کودکان بگویید که میز را بچینند یا ظرف ها را بشویند، در اکثر موارد باید این کارها را برای شان به قسمت های کوچک تری تقسیم کنید و بارها و بارها در انجام کار همراهی شان کنید تا عاقبت بتوانند به تنهایی آن را انجام دهند.»
همچنین تکالیف مدرسه نیز باید برای این دانش آموزان ساختارمند شود. هنگامی که از آنها خواسته می شود یک پروژه در درس علوم انجام دهند یا یک کولاژ بسازند ممکن است بگویند «نمی توانم!» زیرا پروژه درس علوم یا هر کدام از این کارها در نگاه کلی برای آنها بسیار دشوار است اما نه به این خاطر که واقعا فراتر از توانایی های آنها باشد. وقتی به آنها کمک کنید کار را به قسمت های کوچک تر تقسیم کنند اغلب انجام آن برایشان ساده تر خواهد شد. به خاطر داشته باشید که مهم ترین نکته در ساختارمند کردن کارها این است که مجموعه ای از کارهای ساده تر ایجاد کنیم که دانش آموزان بتوانند تا حد ممکن به تنهایی آنها را انجام دهند.
این یک واقعیت است که دانش آموزان LD وسایل خود را گم می کنند. اما هنگامی که این اتفاق در مورد لوازم درسی آنها رخ دهد ممکن است در برخی دروس منجر به نمرات ضعیفی شود (و البته والدین و معلمین عصبانی و دانش آموزانی با عزت نفس پایین). بنابراین لازم است از شیوه مناسبی برای پیگیری تکالیف و کارهای مدرسه و همچنین همراه داشتن وسایل مورد نیاز آنها استفاده کرد.
نویسنده: مژگان شوشتری
اختلالات اضطرابی از شایع ترین موارد شرایط روانپزشکی در میان کودکان و نوجوانان هستند. درحالیکه داروهای ضد افسردگی به میزان زیادی برای درمان جوانان دچار اختلالات اضطرابی مصرف می شود، برخی اوقات این داورها می توانند در مورد کودکانی که در خطر بالای اختلال دوقطبی هستند، تحمل ناپذیر باشد.
اخیرا مطالعه ای در دانشگاه سینسیناتی نشان داد که چگونه درمان شناختی مه زا تکنیک های ذهن آگاهی مثل مدیتیشن، انعکاس آرام، و بحث های تسهیل-محور می تواند کمکی به درمان های دارویی باشد. دغدغه ی این مطالعه که در مجله ی داروشناسی کودک و نوجوان به چاپ رسیده است، تصویر سازی مغز در جوانی، چه قبل و چه بعد از درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی است و تغییرات نواحی مختلف مغز را در کنترل پردازش عواطف بررسی می کند.
در مورد گروهی کوچک از جوانان که مبتلا به اختلالات اضطرابی (شامل اضطراب عمومی، اجتماعی، و یا جدایی) هستند و کسانی که والدینی با اختلال دوقطبی هستند، محققین فیزیولوژی اعصاب درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی را در کودکانی بررسی کردند که در معرض خطر اختلال دوقطبی پیشرونده تلقی می شدند.
دکتر جفری استراون فعالیت مهمی را در مغز کودکان دریافت کننده درمان رخ می دهد، اینگونه توضیح می دهد:
مشاهده ی اولیه ما مبنی بر اینکه درمان مبنتی بر ذهن آگاهی فعالیت را در قسمتی از مغز به نام سینگولیت، که اطلاعات شناختی و عاطفی را پردازش می کند، افزایش می دهد، قابل توجه است. این مطالعه که همسو با مطالعات قبلی است، این امکار را مطرح می کند که افزیش درمان-محور در فعالیت های مغزی (قشر کمربندی قدامی) در طول روند پردازیش عاطفی می تواند پردازش عاطفی را در جوانان مضطربی که در خطر اختلال دوقطبی پیش رونده هستند، ارتقا دهد.
دکتر استراون یافته های این مطالعه در ارتباط با افزایش فعالیت در قسمتی از مغز به نام اینسولا از اهمیت بالایی برخودار است. این امر به خاطر این است که اینسولا قسمتی از مغز است که مسئول کنترل و پساخگویی به شرایط فیزیولوژیکی بدن است.
در این مطالعه ی آزمایشی، نه شرکت کننده در سنین نه تا ۱۶ سال تحت تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI) قرار گرفتند و وظایف عملکردی ممتدی با حواس پرت کن های عاطفی و خنثی قبل و بعد از ۱۲ هفته درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی انجام دادند.
محققین به منافع متعدد مداخله ی ذهن آگاهی دریافتند. دکتر کاتن توضیح می دهد که نمره اضطرابی که پزشک به آن نمره داده است و اضطراب خصلتی که جوانان به آن نمره داده اند به طور معناداری درمان زیر را کاهش دادند. به علاوه، افزایش در ذهن آگاهی با کاهش در اضطراب رابطه دارد. دکتر کاتن معتقد است که:
مداخلات درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی استفاده از شیوه های مراقبه برای افزایش آگاهی از زمان حال را در تفکر آگاه، احساسات، و حس های بدن ارتقا می دهد تا تجربیات منفی را به شیوه ای موثرتر کنترل کند. این روش های تلفیقی درمان های سنتی را توسعه می دهد و راهبردهای جدیدی را برای فائق آمدن بر درماندگی روانشناختی ارائه می دهد.
بیماران و خانواده های آنها علاوه بر درمانهای پزشکی سنتی، به طور فزاینده ای درخواست گزینه های اضافی درمانی را دارند. ثابت شده است که این گزینه ها اثربخشی را در کاهش علائم توسعه یافته داشته اند. درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی برای اختلالات خلق و خو از چنین نمونه هایی است که گفته می شود شواهدی امیدوار کننده از خود نشان داده است. دکتر استراون می افزاید که:
این راه از فهم اولیه تاثیرات روان درمانی در فعالیت مغز به سوی تشخیص شواهد پاسخ های درمای یکی از راه های چالش برانگیز است و نیازمند مطالعات بیشتر بر جنبه های مدارهای پردازش عاطفی است.
نویسنده: علی فراهانی
الف – محدود کردن حواسپرتی:
دانش‌آموز را نزدیک به معلم بنشانید.
ـ دانش‌آموز را دور از سر و صدا بنشانید.
ـ دانش‌آموزان را کنار یک دانش آموز خوش‌رفتار بنشانید.
ـ دستورات را شفاف و ساده بگوئید و به راحتی تغییر ندهید.
ب – افزایش توجه:
ـ تکالیف را به بخش‌های کوتاه تقسیم کنید.
ـ بعد از تکالیف فرصت کوتاهی برای تنفس بدهید.
ـ از تمرینات پراکنده و توزیع شده استفاده کنید.
ـ انجام تکالیف را جالب کنید (انجام با یک شریک، گروهی یا با فرد مورد دلخواه).
ـ تمرینات جدید را افزایش دهید.
ج- بهبود بخشیدن به سازماندهی:
ـ انتظارات معلم و قوانین کلاس را به صراحت بیان کنید .
ـ برای اشیاء داخل کلاس مکانهایی را مشخص کنید.
ـ برای تکالیف هر درسی وسایل مورد نیاز را مشخص کنید.
ـ قبل از تکالیف هر درسی وسایل مورد نیاز را مشخص کنید.
ـ قبل از خروج دانش‌آموز از کلاس بررسی کنید که آیا دانش‌آموز تکلیفی دارد.
ـ از دفترچه یادآور تکالیف روزانه استفاده کنید.
ـ از فولدرها یا دفترچه‌ها به رنگ جلدهای مختلف برای درسها استفاده کنید.
د- بهبود مهارت‌های شنیدن:
ـ دستورالعمل‌ها و آموزش‌ها را ساده و کوتاه کنید.
ـ از دانش‌آموزان بخواهید دستورات را با صدای بلند تکرار کنند و پس آرام برای خودشان بگوئید.
ـ با گفتن جملاتی نظیر این: این مسئله مهم است، به دقت گوش دهید، توجه دانش‌آموزان را جلب کنید.
ـ از ابزار و وسایل دیداری مثلی نقشه‌ها، عکسها، طراحها، ترانس یرانس و نوشتن مطالب مهم روی تابلو استفاده کنید.
۵- مدیریت وقت:
وقت هر کاری را طبق روال معلول مشخص کنید.
ـ برای سازماندهی تکالیف لیستی برای دانش‌آموز تهیه کنید.
ـ از قرارداد رفتاری برای مشخص کردن زمان انجام تکالیف استفاده کنید.
ز- فرصت‌هایی برای حرکت:
اجازه دهید دانش‌آموز در کلاس حرکت کند، مدادش را بتراشد، برگه و وسایل را جمع کند مانع فعالیتهای جایگزین مختلف مثل نشستن، ایستادن و راه رفتن نشوید.
ـ اجازه دهید دانش‌آموز قبل از اتمام تکالیف از جایش بلند شود و دوباره برگردد.
ـ اجازه دهید دانش‌آموزان تکالیف خود را در حال ایستاده یا تکیه داده به میز انجام دهند.
ـ یک گروه کاری مرکزی در کلاس داشته باشید.
از کامپیوتر استفاده کنید و به بچه‌ها اجازه دهید در هنگام کار به سراغ کامپیوتر بروند.
نویسنده: مژگان شوشتری
| وجود میزان معینی از نگرانیهای اجتماعی در دوران نوجوانی کاملاً طبیعی است .این ترسها در سنین نوجوانی شایع هستند و وقتی ظاهر می شوند که فرد در این مقطع اززندگی، به قدر کفایت از عهده وظایف تکاملی خود بر نیاید. |
ترس اجتماعی عبارت است از: ترس شدید از زیر نگاه دیگران بودن ، مورد انتقاد واقع شدن یا ترس از رفتاری که موجب تحقیر و شرمندگی گردد .معمولاً در این شرایط شخص یا از موقعیت ها و فعالیت های اجتماعی به کلی دوری می جوید و یا با تحمل ترس بسیار، آن موقعیت ها را پشت سر می گذارد .افرادی که به ترس های اجتماعی دچارند ، از علائم جسمانی این بیماری و رفتارهای دوری گزین خود در رنج و عذاب هستند .خیلی از نوجوانان به دلیل کمبود عزت نفس،در معرض این خطر جدی قرار دارند که اعتمادبنفس خویش را بیش از حد بر جنبه های عملکردی معین همچون نمرات خوب،ظاهر جذاب،نیروی بدنی و نمادهای منزلتی خاص چون مارک لباس، مالکیت کالاهای تکنولوژیکی و غیره استوار سازند.تلاش نوجوان برای آنکه از طریق انطباق بیش از حد در گروه همسالان خود، تایید و پذیرش اجتماعی را به دست آورد، می تواند مانع از این گردد که اعتمادبنفس مستقلی در او شکل بگیرد.
ترسهای اجتماعی دوران نوجوانی اغلب از این امر ناشی می شوند که نوجوان از انتقاد درباره جنبه های شخصیتی خویش هراس دارد؛ همان جنبه هایی که خود نیز آنها را مسئله دار می داند . ترس های اجتماعی موقتی و گذرا،معمولاً در دوران کودکی و نوجوانی نسبتاً شایع هستند .این ترس ها از سنین ۱۳ تا ۲۰ سالگی آغاز می شوند و اگر کمی هم زودتر بروزکنند در قالب اختلال هراس یا ترس مکانی هستند . پیدایش ترسهای اجتماعی نباید فقط به عنوان مشکل فردی کودک شناخته شود، آن چنان که در گذشته شایع بود،بلکه این مسئله را باید در پس پرده محیط زندگی اجتماعی کودک و به ویژه در رابطه با شرایط خانوادگی او در نظر گرفت. عوامل مختلفی در این رابطه می توانند نقش داشته باشند؛برای مثال شیوه تربیتی والدین، رابطه کودک با والدین،خشونت و زورگویی پدر، روابط در هم شکسته و جدا از هم والدین.
از چه راههایی می توان بر ترسهای اجتماعی غلبه کرد:
پیشنهادهای زیر جهت غلبه بر کمرویی اجتماعی موثر است:
نویسنده: مژگان شوشتری